Trądzik zwykły

Trądzik zwykły

Trądzik zwykły jest przewlekłą chorobą gruczołów łojowych. Ze względu na wiek występowania zmian chorobowych na skórze wyróżnia się:

- trądzik młodzieńczy - początek w wieku szkolnym,
- trądzik późny - dotyczy gł. kobiet 30-40-letnich, najczęstsza lokalizacja to dolne części twarzy i szyja; związek z gospodarką hormonalną;

Choroba charakteryzuje się występowaniem na skórze twarzy i/lub pleców, klatki piersiowej wykwitów o charakterze niezapalnym (zaskórniki zamknięte i otwarte) oraz zapalnych (grudki, krosty, cysty), jak również wykwitów zejściowych (przebarwienia pozapalne, blizny).

Przyczyny powstawania trądziku:

1) zaburzenia hormonalne - zwiększona wrażliwość gruczołów łojowych na działanie endogennego testosteronu,
2) nieprawidłowe rogowacenie w obrębie ujść gruczołów łojowych, 
3) nadprodukcja łoju, zaburzony skład lipidów w sebum,
4) wtórna kolonizacja przez bakterie Propionibacterium acnes, Staphylococcus aureus, jak również drożdżakiMalassezia;

Sekwencja wydarzeń w trądziku: nadmierne pobudzanie przez hormony androgenowe gruczołów łojowo-włosowych prowadzi w ich obrębie do zwiększonej produkcji łoju (o zaburzonym składzie i proporcjach poszczególnych lipidów). Dodatkowo w ujściach tych gruczołów dochodzi do nieprawidłowego rogowacenia komórek, które czopują jego ujście. Zlepek komórek i łoju zamyka to ujście - tworzy się zaskórnik. Sytuacja sprzyja namnożeniu saprofitycznych bakterii i drożdżaków. Wydzielane przez nie enzymy rozkładają łój do działających drażniąco wolnych kwasów tłuszczowych, a przenikające poza ścianę mieszka włosowego antygeny bakteryjne i czynniki drażniące powodują rozwój stanu zapalnego - na skórze tworzą się krosty i cysty.

Czynniki predysponujące do wystąpienia lub nasilenia zmian trądzikowych:

- skłonności genetyczne - dodatni wywiad u rodziców lub rodzeństwa,
- płeć - częściej i ciężej chorują chłopcy, co wynika z uwarunkowań hormonalnych,
- wiek - zmiany najczęściej dotyczą nastolatków, ale mogą też pojawiać się uosób 30-40-letnich, jak również u noworodków (spowodowane obecnością hormonów matki i ustępujące samoistnie po 1-3 miesiącach),
- kosmetyki, np. niektóre pudry i róże, powodujące powstanie zmian głównie na policzkach (trądzik kosmetyczny),
- leki - androgeny (przyjmowanie testosteronu lub innych anabolików), miejscowo i ogólnie podawane kortykosteroidy oraz witamina B12, jod, brom, barbiturany, lit (trądzik polekowy),
- związki chemiczne - u osób mających zawodowy kontakt z chlorem, olejami, dziegciami (trądzik zawodowy),
- dieta - spożywanie dużych ilości mleka oraz pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym może nasilać przebieg choroby,
- promieniowanie ultrafioletowe - w początkowej fazie ekspozycji u ok. połowy pacjentów powoduje poprawę (zmniejsza się łojotok), następnie dochodzi do nasilenia zmian skórnych oraz pozostawienia na skórze przebarwień,
- czynniki środowiskowe; stres, zanieczyszczenie powietrza itp.;

Nie mają wpływu na chorobę: higiena, aktywność seksualna.
Trądzik nie jest również chorobą zakaźną, ponieważ bakterie i drożdżaki biorące udział w powstawaniu zmian zapalnych stanowią fizjologiczną florę skóry człowieka.

Ze względu na obecność lub przewagę na skórze poszczególnych wykwitów trądzik dzielimy na:

1) zaskórnikowy,
2) grudkowo - krostkowy,
3) ropowiczy,
4) bliznowcowy;

Szczególne postaci:

1) trądzik piorunujący - dotyczy chłopców i młodych mężczyzn, obejmuje, oprócz twarzy, plecy i klatkę piersiową, przebiega z objawami ogólnymi (bóle stawowe, gorączka),
2) trądzik odwrócony - zmiany ropowicze lokalizują się głównie w dołach pachowych i pachwinach,
3) trądzik wywołany - dotyczy głównie dziewcząt, typowe zmiany trądzikowe są minimalne, przeważają nacieki, wydrapania, przebarwienia i blizny będące wynikiem mechanicznych prób usuwania (wyciskania) zmian skórnych;

Leczenie trądziku

Główną zasadą skutecznej terapii jest uświadomienie sobie, że trądzik jest chorobą przewlekłą, ale w zdecydowanej większości całkowicie wyleczalną. Podstawą sukcesu terapeutycznego jest dobra współpraca z dermatologiem, systematyczne stosowanie zaleconych leków i świadomość, że efekty leczenia mogą być widoczne dopiero po kilku tygodniach od jego rozpoczęcia. Na skuteczną terapię składa się leczenie farmakologiczne, zabiegi wspomagające to leczenie oraz pielęgnacja domowa.

Zewnętrzne

1) retinoidy (np. tretinoina - Locacid, Atrederm; izotretinoina - Isotrex; adapalen - Differin; tazaroten - Zorac):

- leki pierwszego rzutu we wszystkich postaciach trądziku,
- działają przeciwzaskórnikowo,
- redukują populację bakterii na skórze,
- mogą wysuszać skórę,
- nie można stosować w okresie ciąży i karmienia piersią,
- stosowanie 1 x dziennie wieczorem na cały zajęty obszar,
- zaleca się stosowanie przez okres do 2 lat od zakończenia intensywnej terapii przeciwtrądzikowej celem podtrzymania efektów;

2) nadtlenek benzoilu (np. Akneroxid, Benzacne, Brevoxyl):

- działa przeciwbakteryjnie bez ryzyka oporności bakterii,
- redukuje liczbę zaskórników
- może wysuszać i podrażniać skórę,
- występuje także w połączeniu z antybiotykiem (Duac) lub retinoidem (Epiduo),
- można stosować w okresie ciąży i karmienia piersią,
- powoduje odbarwienia ubrań, ręczników,
- stosowanie 1-2 x dziennie;

3) antybiotyki (1% klindamycyna - np. Clindacne, Dalacin T; 2,5% erytromycyna - np. Aknemycin, Davercin):

- działanie przeciwbakteryjne,
- stosowanie w postaciach grudkowo-krostkowych,
- duża oporność bakterii,
- nie powinny być stosowane w monoterapii,
- u ciężarnych dopuszczalne stosowanie erytromycyny,
- najczęściej w połączeniu z innymi preparatami (np. Aknemycin Plus: erytromycyna + tretinoina; Isotrexin: erytromycyna + izotretinoina; Duac: klindamycyna + nadtlenek benzoilu, Zineryt: erytromycyna + cynk),
- aplikacja 2 x dziennie,
- czas leczenia: 3-4 miesiące;

4) kwas azelainowy (Skinoren, Acnederm):

- działanie przeciwbakteryjne i przeciwzaskórnikowe,
- wpływa hamująco na melanogenezę, rozjaśnia przebarwienia pozapalne,
- lek drugiego rzutu - zastosowanie w umiarkowanie nasilonym trądziku zapalnym i trądziku zaskórnikowym,
- bardzo dobra tolerancja,
- można stosować w okresie letnim, u kobiet ciężarnych i karmiących,
- aplikacja 1-2 x dziennie;

Ogólne

1) antybiotyki (tetracykliny, np. limecyklina - Tetralysal, doksycyklina - Unidox Solutab, chlorowodorek tetracykliny - Tetracyclinum; makrolidy, np. azytromycyna - Sumamed):

u pacjentów ze średnio nasilonym trądzikiem zapalnym (grudkowo-krostkowym),
działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne,
ograniczenia w stosowaniu w okresie letnim ze względu na charakter światłouczulający (gł. tetracyklina i doksycyklina),
czas trwania terapii ok. 6-12 tygodni,
powinny być stosowane zawsze w połączeniu z miejscowym retinoidem i/lub nadtlenkiem benzoilu,
tetracyklin nie wolno stosować u kobiet ciężarnych i karmiących piersią oraz u dzieci do 12 r.ż;

2) hormony:

- tylko u kobiet,
- preparaty o działaniu antyandrogenowym (Diane-35, Yasmine, Jeanine itp.),
- szczególnie polecane u pacjentek ze zmianami o charakterze torbieli w dolnej części twarzy i na szyi, nasilających się przed miesiączką,
- metoda leczenia u kobiet z tzw. trądzikiem późnym,
- czas leczenia ok. 6 m-cy;

3) izotretinoina (np. Izotek, Curacne, Tretinex, Aknenormin):

- pochodna witaminy A (kwas 13-cis wit. A), w lecznictwie od 1983 roku,
- jedyny lek oddziałujący na wszystkie mechanizmy biorące udział w patogenezie trądziku,
- wskazany do leczenia ciężkich postaci trądziku (ropowiczy, torbielowaty), w przypadku tendencji do bliznowacenia oraz do średnio nasilonych trądzików opornych na dotychczasowe formy leczenia,
- powoduje trwałe zmniejszenie rozmiarów gruczołów łojowych (nawet do 90%),
- zalecana dawka dobowa 0,2-1,0 mg/kg masy ciała,
- zalecana dawka całkowita: 120 mg/kg m.c. w przypadku zmian na twarzy i 150 mg/kg m.c. w przypadku lokalizacji na plecach - średni czas leczenia ok. 6 m-cy,
- lek silnie teratogenny (wady rozwojowe płodu) - należy bezwzględnie stosować u kobiet skuteczną antykoncepcję przez cały okres leczenia i 1 miesiąc po zakończeniu terapii, konieczność comiesięcznej kontroli skuteczności antykoncepcji (testy ciążowe),
- brak wpływu na spermatogenezę u mężczyzn,
- honorowi dawcy krwi nie powinni jej oddawać przez cały okres leczenia i do miesiąca po zakończeniu terapii,
- działania uboczne: zaostrzenie zmian trądzikowych w 1. miesiącu leczenia, suchość skóry (gł. grzbiety rąk) i błon śluzowych, bóle stawowe, bóle głowy, - zmiany nastroju, pogorszenie widzenia o zmierzchu, nietolerancja szkieł kontaktowych - nasilenie objawów zależy od dawki leku,
- zmiany w badaniach laboratoryjnych: zwiększenie poziomu transaminaz, wpływ na gospodarkę lipidową (podwyższenie poziomu trójglicerydów i ew. cholesterolu),
- badania laboratoryjne (morfologia krwi, transaminazy, lipidogram, glukoza) wykonuje się dwukrotnie: przed włączeniem leczenia i po miesięcznej kuracji, częściej - w przypadku odchyleń lub po istotnym zwiększeniu dawki,
- leku nie powinno się łączyć z miejscowymi preparatami przeciwtrądzikowymi (zwiększenie wysuszenia skóry),
- leku nie należy łączyć z doustnymi antybiotykami z grupy tetracyklin (ryzyko wzrostu ciśnienia śródczaszkowego),
- nie ma konieczności stosowania leków osłonowych na wątrobę przy prawidłowych poziomach transaminaz, należy jednak unikać dodatkowej suplementacji witaminy A,
- lek należy przyjmować razem z posiłkiem,
- nie należy spożywać alkoholu w trakcie leczenia,
- w trakcie leczenia zalecane intensywne nawilżanie skóry twarzy i całego ciała, w tym rąk, czerwieni wargowej (pomadki nawilżające), ew. stosowanie odpowiednich nawilżających aerozoli do nosa (np. Sterimar) i kropli do worka spojówkowego (np. Lacrimal),
- ograniczenia w stosowaniu w okresie letnim - w połączeniu z ultrafioletem wzrasta wysuszenie skóry - konieczność stosowania kremów z SPF>30 i kremów nawilżających oraz okularów przeciwsłonecznych,
- przeciwwskazania do leczenia: ciąża, karmienie piersią, dzieci <12 r.ż, ciężkie choroby wątroby,
- w okresie 3-6 miesięcy od zakończenia leczenia nie powinno się wykonywać zabiegów estetycznych ze względu na upośledzony proces gojenia ran i ryzyko powstania patologicznych blizn;

Suplementy diety

1) LAKTOCER+Zn jest to nowoczesny preparat, pomagający zmniejszyć liczbę i nasilenie zmian trądzikowych. Zawiera laktoferrynę i cynk. 

Aktywne składniki zawarte w preparacie działają:

- przeciwbakteryjnie – hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie zmian trądzikowych,
- przeciwzapalnie – ograniczają stan zapalny,
- regulują wydzielanie łoju,
- łagodzą podrażnienia i przyśpieszają gojenie;

2) GLAMUREN to nowoczesny preparat, opracowany w trosce o piękną i zdrową skórę u osób ze skłonnością do łojotoku (skóra tłusta i mieszana) i powstawania zmian trądzikowych.

Zawiera:

- naturalny krzem, pozyskany z pędów bambusa,
- flawonoidy, obecne w ekstrakcie z fiołka trójbarwnego, 
- laktoferrynę, zawartą w kompleksie bioaktywnych białek pochodzenia mlecznego,
- cynk i witaminy z grupy B;

Aktywne składniki zawarte w preparacie GLAMUREN:

- regulują wydzielanie łoju,
- wykazują działanie przeciwzapalne,
- łagodzą podrażnienia i przyśpieszają gojenie,
- hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie zmian trądzikowych;

Zabiegowe

Zabiegi dermatologiczne mogą wspomagać proces aktywnego leczenia farmakologicznego i/lub usuwanie trwałych zmian potrądzikowych (przebarwienia, blizny).

1) peelingi chemiczne: 

- AHA - glikolowy, migdałowy, pirogronowy - stosowane są głównie w trądziku zaskórnikowym i średnio nasilonym zapalnym; regulują pracę gruczołów łojowych, zmniejszają łojotok, redukują ilość zaskórników, przywracają właściwy koloryt skórze,
- kwas salicylowy - redukcja zaskórników i łojotoku,
- kwas trójchlorooctowy - usuwanie blizn potrądzikowych i przebarwień pozapalnych,

2) mikrodermabrazja, hydradermabrazja:

- oczyszcza skórę z zaskórników i martwych komórek warstwy rogowej naskórka,
- wspomaga leczenie aktywnego trądzika, 
- zwiększa penetrację i działanie leków przeciwtrądzikowych, 
- wygładza drobne blizny, rozjaśnia niewielkie przebarwienia, zwęża pory,

3) lasery frakcyjne (Fraxel, Multixel-CO2) - usuwanie blizn zanikowych, zwężanie rozszerzonych porów,

4) wypełniacze:

- wskazania: blizny zanikowe, 
- najczęściej stosuje się preparaty kwasu hialuronowego, 
- zabieg powtarza się co 6-12 miesięcy,
- po podaniu wypełniacza uzyskuje się natychmiastowy efekt znacznego wygładzenia skóry, ponadto podany kwas hialuronowy pobudza syntezę kolagenu w miejscu blizny;

Preparaty pielęgnacyjne

1) Avene - serie: Cleanance, Clean-Ac,
2) Bioderma: seria Sebium,
3) Iwostin: seria Purritin,
4) SVR: seria Lysalpha,
5) La Roche-Posay: seria Effaclar,
6) Pharmena: seria Accos;