Rak skóry złośliwy
RAK SKÓRY
Rak skóry jest u ludzi rasy białej jednym z najczęściej występujących nowotworów stanowiącym około 30% wszystkich nowotworów złośliwych. Większość tego typu nowotworów rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała, a częstość występowania jest najwyższa u osób pracujących na wolnym powietrzu (rybacy, rolnicy) jak również u ludzi często opalających się. Może on również występować na skórze osłoniętej, w okolicy narządów płciowych lub kończyn dolnych.
Przyczyny
ekspozycja na słońce, szczególnie na promienie UV
narażenie na działanie środków chemicznych, takich jak arsen, węglowodory, herbicydy, środki grzybobójcze, pochodne ropy naftowej, syntetyczne środki przeciwmalaryczne
palenie tytoniu (rak wargi)
przewlekłe miejscowe drażnienie skóry (przetoki, przewlekły zastój żylny)
zaniki skóry
rogowacenie starcze
promienie jonizujące
zakażenie wirusem HPV
Do stanów przedrakowych należą:
rogowacenie słoneczne/starcze (keratosis actinica/senilis)
róg skórny (cornu cutaneum)
uszkodzenie rentgenowskie skóry (radiodermitis)
rogowacenie chemiczne (np. arsenowe, dziegciowe)
rogowacenie białe (leukoplakia) – w obrębie błon śluzowych
skóra pergaminowa i barwnikowa (xeroderma pigmentosum)
przerosłe blizny po oparzeniach
Objawy kliniczne
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare, basalioma, BCC)
Nowotwór złośliwy, bardzo rzadko dający przerzuty, przy czym naciekając miejscowo tkanki, może być przyczyną rozległych zniszczeń.
Lokalizacja: skóra twarzy, powyżej linii łączącej kąt ust z uchem (90%) oraz szyja i grzbiety dłoni,
Objawy: małe, twarde, połyskliwe, przeświecające guzki o barwie kości słoniowej; po upływie kilku miesięcy na obwodzie ogniska nowotworowego tworzy się błyszczący, perełkowaty wał z widocznymi, rozszerzonymi naczyniami (teleangiektazje) na powierzchni a w jego części tworzy się owrzodzenie pokryte strupem.
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare, SCC)
Jest drugim co do częstości występowania rakiem skóry oraz najczęstszym nowotworem okolic przejściowych pomiędzy skórą a błonami śluzowymi. Rak ten wywodzi się z komórek warstwy kolczystej naskórka, może powstać na skórze niezmienionej lub w obrębie wcześniej istniejących ognisk rogowacenia słonecznego i rogowacenia białego.
Lokalizacja: w większości przypadku rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała (na skórze głowy, szyi, tułowia i kończyn a także w obrębie skóry narządów płciowych).
Objawy: obraz kliniczny jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Najczęściej rak kolczystokomórkowy przyjmuje postać czerwonej grudki lub tarczki o złuszczającej się lub pokrytej strupami powierzchni. W późniejszym okresie zmiana może przyjąć postać guzka o brodawkującej powierzchni, której może towarzyszyć świąd, krwawienie i ból. Rak kolczystokomórkowy może dawać przerzuty (2% - 20% wszystkich SCC) do regionalnych węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe do kości, mózgu i płuc.
Leczenie
Chirurgiczne
Podstawowym sposobem leczenia raka skóry jest chirurgiczne usunięcie guza zarówno postaci wczesnych jak i zaawansowanych. Usunięcie guza powinno zostać wykonane z marginesem zdrowych tkanek wokół guza.
W leczeniu raka skóry stosuje się również kriochirurgię z użyciem płynnego azotu, która ma szczególne zastosowanie w przypadku zmian przedrakowych. W przypadku przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych leczenie polega na wycięciu zajętych regionalnych węzłów chłonnych dla danego umiejscowienia raka skóry.
W przypadku dynamicznie rozwijających się raków oraz nieresekcyjnych przerzutów do węzłów chłonnych leczeniem z wyboru jest radioterapia lub chemioterapia.
Rokowanie
W przypadku raka podstawnokomórkowego, który praktycznie nie daje przerzutów odległych uzyskuje się 100% wyleczeń. W przypadku raka kolczystokomórkowego 5-letnie przeżycie wynosi około 90% i zależy głównie od stopnia zaawansowania i skuteczności pierwotnego leczenia radykalnego a w przypadkach w których doszło do przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych 5-letnie przeżycie wynosi 70%, a gdy obecne są przerzuty odległe - 30%.